Κλινική Άσκηση

Σύμφωνα με το πρόγραμμα Φυσικοθεραπείας του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, η κλινική άσκηση πραγματοποιείται στο 5ο, 6ο και 7ο εξάμηνο σπουδών και αναφέρεται ως Κλινική άσκηση Ι (PPT 101), Κλινική άσκηση ΙΙ (PPT 201), και Κλινική άσκηση ΙΙΙ (PPT 301).

Η κλινική εκπαίδευση των φοιτητών, που αναφέρεται ως άσκηση στο επάγγελμα, συνεχίζεται και στο 8ο εξάμηνο σπουδών, για 6 ολόκληρους μήνες, με ωράριο πλήρους απασχόλησης ίδιο με τους Φυσικοθεραπευτές του Νοσοκομείου, υπό την προϋπόθεση πως οι φοιτητές έχουν περατώσει με επιτυχία όλα τα μαθήματα της ειδικότητας.

Κάθε μία Κλινική άσκηση έχει συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο. Έτσι, η Κλινική Ι καλύπτει αποκατάσταση ασθενών με κάρδιο-αγγειακά και αναπνευστικά προβλήματα, η Κλινική

ΙΙ καλύπτει τα μυοσκελετικά προβλήματα και η Κλινική ΙΙΙ τον τομέα της Νευρολογικής αποκατάστασης. Σε κάθε κλινική άσκηση περιλαμβάνονται ακόμα και μικρότερες ενότητες.

Για την άσκηση στο επάγγελμα η επιτροπή εκπαίδευσης της Φυσικοθεραπείας σε συνεργασία με τους φορείς του Νοσοκομείου, οργανώνουν ένα πρόγραμμα πρακτικής άσκησης των φοιτητών που να ανταποκρίνεται στα σπουδαιότερα γνωστικά αντικείμενα της Φυσικοθεραπείας και που να καλύπτουν τις προδιαγραφές και τους στόχους της εκπαίδευσης.

Η κλινική άσκηση Ι είναι η πρώτη επαφή του φοιτητή με ασθενείς στο Νοσοκομείο και η αρχή της κλινικής εμπειρίας του στην καρδιοαγγειακή και αναπνευστική Φυσικοθεραπεία.

Οι φοιτητές έρχονται σε επαφή με θεραπευτές συναφών ειδικοτήτων στα επαγγέλματα Υγείας, προετοιμάζονται για τον κλινικό συλλογισμό επί ασθενών, αξιολογούν, διδάσκονται τους κανόνες που διέπουν την κλινική άσκηση και τις αρχές του Νοσοκομείου.

Η Φυσικοθεραπευτική αξιολόγηση (Υ Α Σ Ο) είναι ο άξονας πάνω στον οποίο θα στηριχθεί η όλη προσπάθεια εκπαίδευσης των φοιτητών. Η ποιοτική θεραπεία του ασθενούς περικλείει μία διαδικασία επίλυσης προβλημάτων, κατά την οποία ο θεραπευτής παίρνει αποτελεσματικές αποφάσεις βασιζόμενος στα συμπτώματα του ασθενούς και στους περιορισμούς που αναγνωρίζονται στην κλινική αξιολόγηση και επαναξιολόγηση.

Υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ της διάγνωσης του γιατρού και της Φυσικοθεραπευτικής αξιολόγησης. Ο Φυσικοθεραπευτής αξιολογεί το υπάρχον πρόβλημα του ασθενούς και δεν γνωματεύει. Οι παρατηρήσεις του όμως και τα κλινικά του ευρήματα και όχι μόνο αυτά, βοηθούν στη διάγνωση και στον προσδιορισμό της αιτίας που δημιουργεί το πρόβλημα.

Η κλινική εκπαίδευση των φοιτητών Φυσικοθεραπείας

Ο φοιτητής δεν αποφαίνεται για την πιθανή αιτία της νόσου και των προβλημάτων που εμφανίζει. Υπάρχουν άλλες ειδικότητες που επιλαμβάνονται αυτού. Ο φοιτητής ακόμα δεν αξιολογεί μαγνητική και αξονική τομογραφία, εργαστηριακές αναλύσεις, ακτινογραφίες και άλλες εργαστηριακές εξετάσεις, ενημερώνεται όμως για τα όποια ευρήματα.

Παρά το ότι η γνώση δεν έχει σύνορα, πρέπει ο κάθε θεραπευτής στο χώρο της Υγείας να αναλαμβάνει την υπευθυνότητα της δικής του μερίδας, που απορρέει από τις σπουδές και την εν γένει εκπαίδευσή του.

Ο κλινικός Φυσικοθεραπευτής αξιολογεί την παρούσα κατάσταση του ασθενή και αυτή η αποτίμηση από τη φύση της δεν είναι στατική. Κάτι που παρατηρήθηκε χθες πιθανόν δεν έχει καμιά σχέση με το σήμερα και με το αύριο. Έτσι, η αξιολόγηση είναι καθημερινή, είναι δυναμική και συνεχώς εξελισσόμενη. Ο φοιτητής εκπαιδεύεται σταδιακά από έμπειρους θεραπευτές στο χώρο του γνωστικού αντικειμένου του εξαμήνου.

Ο Φυσικοθεραπευτής πριν αναλάβει την αντιμετώπιση οποιουδήποτε προβλήματος που η Φυσικοθεραπεία μπορεί να προσφέρει υπηρεσία, είναι υποχρεωμένος να ενημερωθεί για την υπάρχουσα διάγνωση, πάνω στην οποία και με την οποία θα ολοκληρώσει τη Φυσικοθεραπευτική αξιολόγηση.

Στη σύγχρονη αντίληψη της αποκατάστασης, οι γιατροί δεν συνταγογραφούν τη Φυσικοθεραπεία. Ο γιατρός γνωματεύει και ο Φυσικοθεραπευτής αξιολογεί όλα τα δεδομένα και οργανώνει την αποκατάσταση. Η αξιολόγηση του ασθενούς είναι καθημερινή και τελειώνει όταν επιτευχθούν οι στόχοι που αρχικά ετέθησαν.

Ο Φυσικοθεραπευτής και ο εκπαιδευόμενος φοιτητής είναι μέλη μιας ομάδας αποκατάστασης και συμμετέχουν ενεργά στη λήψη των αποφάσεων για τον τρόπο αντιμετώπισης του ασθενούς, που πρέπει να παρέμβει η Φυσικοθεραπεία.

Φυσικοθεραπευτική αξιολόγηση (ΥΑΣΟ)

Η Φυσικοθεραπευτική αξιολόγηση είναι μία διαδικασία μεθοδικής συλλογής πληροφοριών, που θα συνθέσουν τελικά την επέμβαση του Φυσικοθεραπευτή για την επίλυση του προβλήματος του ασθενούς που η Φυσικοθεραπεία ‘έχει λόγο’.

Στο χώρο της Φυσικοθεραπείας υιοθετούνται πολλές φορές ‘έτοιμες συνταγές’ παρέμβασης (ready made recipes) που δημιουργούν όχι μόνο σύγχυση, αλλά και εμπόδιο στην ενδεδειγμένη αντιμετώπιση, αφού ‘κανένας ασθενής δεν είναι ίδιος με τον άλλο’. Αυτές οι συνταγές σήμερα στις προηγμένες Φυσικοθεραπευτικά χώρες, δεν είναι αποδεκτές.

Έτσι, η αξιολόγηση αποτελεί μονόδρομο και μοναδικό εργαλείο στην άσκηση του επαγγέλματος. Η Φυσικοθεραπευτική κοινότητα έχει εντάξει στις κλινικές και εκπαιδευτικές της στρατηγικές αυτή τη διαδικασία.

Η κλινική εκπαίδευση των φοιτητών Φυσικοθεραπεία

Η Φυσικοθεραπευτική αξιολόγηση ολοκληρώνεται με:

Υ ποκειμενική αξιολόγηση

Α ντικειμενική αξιολόγηση

Σ υνεκτίμηση των δεδομένων

Ο ργάνωση της αποκατάστασης.

Το Ελληνικό ΥΑΣΟ είναι το αντίστοιχο SOAP (Subjective, Objective, Assessment, Plan) που χρησιμοποιούν οι Φυσικοθεραπευτές στις χώρες που ομιλείται η Αγγλική γλώσσα.

Η Φυσικοθεραπευτική αξιολόγηση, σαν έννοια και σαν τρόπος έκφρασης της παρεχόμενης Φυσικοθεραπευτικής συμβολής, παρουσιάστηκε στην Ελλάδα για πρώτη φορά στο 1ο συνέδριο της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Φυσικοθεραπείας το 1987, (Α. Πουλής, 1987), παρά το ότι διδασκόταν στο ΤΕΙ πολλά χρόνια πιο πριν και βεβαίως ακόμα διδάσκεται, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλες τις χώρες του κόσμου.

Η αξιολόγηση, στη σύγχρονη αντίληψη της αποκατάστασης, αποτελεί τον άξονα πάνω στον οποίο θα στηριχτεί ο Φυσικοθεραπευτής για να επιλέξει μέσα και μεθόδους αντιμετώπισης του προβλήματος. Η κλινική άσκηση θέτει σε εφαρμογή τη θεωρητική και εργαστηριακή γνώση που αποκτά ο φοιτητής στα χρόνια των σπουδών του.

Έτσι, όταν ο φοιτητής έρχεται για πρώτη φορά πρόσωπο με πρόσωπο με τον ασθενή προσπαθώντας να εκτιμήσει την κατάσταση που βρίσκεται, πρέπει να σταματήσει λίγο και να αναρωτηθεί:

• ποιος είναι ο ρόλος μου στο χώρο της Υγείας;

• τί προσπαθώ να κάνω;

• τί ζητώ από τον ασθενή;

• τί ζητώ να καταγράψω;

• ποιά είναι η αποστολή μου και πότε ολοκληρώνεται;

Πρέπει ακόμα να σκεφθεί:

• που πιθανόν οφείλονται τα προβλήματα που ο ασθενής εμφανίζει;

• πόσο μπορεί να βοηθήσει;

• ποιας ομάδας μέλος είναι και ποιος το καθορίζει αυτό;

• από ποιόν ενημερώνεται;

• τι θα κάνει αν κάτι δεν εξελιχθεί έτσι όπως περίμενε;

Ο Φυσικοθεραπευτής και ο εκπαιδευόμενος φοιτητής αναλογίζεται πολλές φορές πως αν ήτανε ο ίδιος ασθενής και αποφάσιζαν οι άλλοι για εκείνον θα ήθελε να γνωρίζει:

• τί έχει;

• που πιθανόν οφείλεται;

• ποια θα είναι η εξέλιξη;

• ποιες είναι οι προσδοκίες του θεραπευτή;

• τι περνάει από εκείνον και τι πρέπει να κάνει;

Έτσι, αν αλλάξει για λίγο ο ρόλος του, θα προσεγγίσει καλύτερα τον ασθενή και το πρόβλημά του, θα συλλέξει όσες πληροφορίες χρειάζονται και θα επιλέξει τον περισσότερο εφικτό τρόπο παρέμβασης.

Ο κλινικός Φυσικοθεραπευτής πρέπει να φτάσει γρήγορα και αποτελεσματικά στον επιδιωκόμενο σκοπό και ο φοιτητής καλείται να καταγράψει την εμπειρία του κλινικού εκπαιδευτή του.

Παρατηρείται πως η αρχική αξιολόγηση είναι μακρύτερης χρονικής διάρκειας, γιατί η νευρικότητα του ασθενούς πολλές φορές, η ανασφάλεια, η άγνοια και άλλοι ίσως παράγοντες, μπορεί να δώσουν εσφαλμένα αποτελέσματα. Έτσι, χρειάζεται επαναβεβαίωση των όποιων ευρημάτων.

Οι ασθενείς συνήθως ρωτούν:

• θα πονέσω;

• πόσο καιρό θα χρειαστεί να προσπαθήσω;

• έχουν πολλοί αυτό που έχω και εγώ;

• τελικά, τί θα επιτευχθεί, κτλ..

Χρειάζεται μία σφαιρική και βαθιά γνώση του αντικειμένου για να μπορέσει ο φοιτητής να ανταποκριθεί στα ζητούμενα. Μερικές φορές ακόμα, οι ασθενείς βάζουν όχι ρεαλιστικούς στόχους και προσδοκίες.

Ο φοιτητής παρατηρεί πως ο κλινικός Φυσικοθεραπευτής γίνεται απλός, κατανοητός, ειλικρινής, δεν υπόσχεται πράγματα που πιθανόν δεν είναι εφικτά, δεν στερεί όμως ποτέ την ελπίδα.

Η αξιολόγηση αρχίζει από την πρώτη επαφή με τον ασθενή, τροποποιείται και συνεχώς μεταβάλλεται μέχρι την οριστική, στα μέτρα του δυνατού, αποκατάσταση.

Θα πρέπει να τονιστεί πως η αξιολόγηση είναι το μοναδικό όπλο αποτίμησης της Φυσικοθεραπευτικής προσφοράς στον ασθενή. Έτσι μόνο καθρεφτίζεται ο κλινικός του συλλογισμός και η επιλογή ενός τεκμηριωμένου τρόπου παρέμβασης.